Mizah ile Motivasyon: İş Yerinde Gülmek Neden Önemli?

Çoğu kişi için mizah, sıkıldıklarında yüzlerine gülücük konduran ve hoşça vakit geçirmelerini sağlayan bir araçtır. Hâlbuki mizahın hayatımızdaki yeri, bununla sınırlı değildir. Evde, sokakta hatta çalıştığımız iş yerinde kullanabileceğimiz mizah; rahatlamamızı, günlük hayatın monotonluğundan uzaklaşmamızı, durumlara farklı bir pencereden bakıp yaşamımızdaki en ciddi anların bile aslında ne kadar renkli olabileceğini görmemizi sağlar. Peki, mizahı bir motivasyon ve verimlilik aracı olarak da kullanabileceğinizi biliyor muydunuz? Gelin, iş yerinde gülmenin neden önemli olduğunu birlikte inceleyelim.

Motivasyon Desteği

İş yerleri, resmî ve ciddi ortamlar olarak öne çıkar. Çoğu çalışan için iş yeri, sabahın erken saatlerinde gidip akşama kadar yüzünde ciddi bir ifadeyle durması gereken yerlerdir. Bu tanımın arkasında gülmeyi; az çalışmanın, işine ciddiyetle yaklaşmamanın ve “aylaklığın” bir göstergesi olarak kabul eden geleneksel anlayış yatar. Hâlbuki bu anlayışın yanlış olduğu, yapılan pek çok araştırma ile gözler önüne serilmiştir. Mizahın, doğru bir şekilde kullanıldığı takdirde çalışanların birbirini motive etme ve çalışma azmini güçlendirdiği açıktır. 

2016 yılında yapılmış bir araştırmaya göre bir çalışma ortamında lider pozisyonundaki kişilerin kendilerini şakanın öznesi hâline getirdiği öz eleştiri tarzındaki espriler, çalışanların yalnızca motivasyonunu arttırmakla kalmaz. Ayrıca iş yeri verimliliği üzerinde de olumlu etki sunar. Özellikle ekip liderlerinin veya yönetici pozisyondaki kişilerin esprili bir şekilde kendilerini eleştirmesi ve çalışanlarını da benzer öz eleştiriler yapmaya teşvik etmesi, öz eleştirinin kabul gördüğü ve çalışanların hatalarını gizlemekten çekinmediği bir ortam yaratmak için birebirdir. Zira hata yapmanın kabul edilmediği bir iş ortamında çalışanlar kendilerini diken üstünde hissedecek, sorumluluk ve risk almaktan kaçacaktır.

Fakat iş yerinde mizah, şaka yapmaktan ibaret görülmemelidir. Akıllıca ve dikkatli bir şekilde yapılan mizah, çalışanların iş yeri ile aralarındaki bağları kuvvetlendirip işlerine dört elle sarılmalarını sağlar. Gülmenin, mutlu olmanın normal karşılandığı bir iş yerinde; insanlar, yaptıkları işten memnun kalır ve daha verimli olmak için ellerinden gelenin en iyisini yapar. Böyle bir iş yerinde, motivasyon arttırmak için işverenin fazladan çaba göstermesine de gerek kalmayacaktır. Bu açıdan bakıldığında mizah, iş yerinde verimlilik arttırma yollarından birisi olarak da ön plana çıkar. 

Stres ve Anksiyete ile Başa Çıkma

İş yerinde mizahın motive etmeye ek olarak stres ve anksiyete ile başa çıkma gibi konularda da faydalı olduğu gözlenir. Zorlayıcı bir proje veya sıkışık bir teslim tarihi ile uğraşan çalışanlar, bazen kendilerini rahatsız edici bir ruh hâli içinde bulur. Böyle durumlarda havayı yumuşatacak bir espri ve sıcak bir mizah, çalışanların daha sakin ve rahat olmasını sağlar.

Durup biraz gülmenin, espri yapmanın bir diğer faydası ise çalışanların yaptıkları işe farklı bir pencereden bakmasını sağlamaktır. İş yeri mizahı sayesinde, çalışanlar, işlerini hayatın normal bir parçası olarak görür ve yaptıkları işin zorlayıcı bir rekabet ya da korkulması gereken bir şey olmadığını anlarlar. Böyle bir ortamda çalışanlar, birbirlerini rakip olarak değil takım arkadaşı olarak görür ve gerektiğinde mizah aracılığıyla ortamdaki stresli havayı dağıtmaya, arkadaşlarını da motive etmeye gayret ederler.

Çalışanların kendilerini en gergin hissettiği durumlardan birisi de lider pozisyonundaki kişilerle konuşmak veya bir arada bulunmaktır. Bu tarz ortamlarda düşüncelerini açıkça dile getirmekten çekinen kişiler, tam potansiyellerini gösteremez ve iş yerine katkıda bulunma şansı elde edemez. Hâlbuki bu durumun işveren için dezavantajı büyüktür, zira ekibindeki yaratıcı zihinlerin katkısından mahrum kalmış olur. Bunun önüne geçmek için yukarıda da bahsedildiği gibi işverenlerin espri yapmaktan çekinmemesi ve rahat bir ortam yaratmaya çalışması gerekir. Başarılı bir yönetici-çalışan ilişkisi ancak çalışanların kendilerini rahat hissetmesi ile mümkündür.

Speaker Agency mizah konuşmacıları arasında yer alan ve Mizah Atölyesi kurucusu olan Cengiz Ferhat Atalay, iş yerinde mizah ile ilgili konuşmalarında da bu konuyla ilgili bazı kilit noktalara değiniyor.

Çalışanlar Arasında Bağ Kurma

Gülmek, en temel insan davranışlarından birisidir. Dolayısıyla çalışanlar, esprili yönlerini ortaya çıkarmalarına olanak tanıyan ve onları gülmeye teşvik eden bir çalışma ortamını tercih eder. Mizahın, çalışanlar arasında bağ kurma konusunda da ciddi bir etkisi vardır. Çalışanlar, birbirleriyle rahat bir şekilde iletişim kurabildikleri bir ortamda sosyalleşmekten çekinmez. Böylece yaptıkları iş hakkında konuşmaktan ve yeri geldiğinde esprili, yapıcı, eleştirel bir yaklaşım sergilemekten kaçınmayan çalışanlar; takım arkadaşlarına bir fark yarattıklarını hissettirir. Yaptıkları işin takım arkadaşları üzerindeki etkisini hisseden kişiler ise kendilerini ekibin gerçek bir üyesi olarak görürler. Bu sayede, kilit rollerde görev almaktan çekinmez ve gereken yerde sorumluluk üstlenmekten geri durmazlar.

Mizahın iş yerinde sağladığı bir başka kolaylık ise lider pozisyonundaki kişileri daha ulaşılabilir kılmaktır. Çalışanlar, zaman zaman üst pozisyonlarda çalışan kişilerden çekinebilir ve onlarla iletişim kurmaktan kaçınabilir. Böyle bir durum, hem verimlilik hem de motivasyon açısından çalışma ortamına zarar verecektir. Ancak çalışanların yalnızca kendi aralarında değil, işverenleriyle ve liderleriyle rahat ve esprili bir dille konuşabildiği ortamlarda şirket içi iletişim de çok daha kuvvetli olacaktır.

Kadın ve erkek çalışanlar arasında yapılan iş yeri mizahının biraz daha dikkat gerektirdiğini söylemekte fayda vardır. Zira iş yeri mizahı, cinsiyet eşitliği ve toplumsal normlar açısından dikkat edilmesi gereken bir konudur. Özellikle erkeklerin çoğunlukta olduğu iş yeri ortamlarında kadınların ve kadınlara yönelik stereotiplerin konu edildiği ofansif mizah, kadın çalışanları rahatsız edebilir ve kendilerini diğer çalışanlardan uzaklaştırmalarına neden olabilir. Ancak araştırmalara göre durum her zaman böyle olmak zorunda değildir. Dikkatli ve bilinçli bir şekilde yapılan iş yeri mizahı, tüm çalışanların kendilerini takımın bir parçası olarak hissetmesini sağlayıp genel performansı olumlu etkileyebilir. Çalışanları kırıcı espriler yapmaktan kaçınmaya ve yapıcı mizaha teşvik etmek, iş yerinde samimi bir ortam oluşturmak için idealdir. 

Bir Geri Bildirim Yöntemi Olarak Mizah

Mizah, iş yerinde bir geri bildirim yöntemi olarak da kullanılabilir. Bazı kişiler direkt olarak kendilerine yöneltilen eleştiri veya geri bildirimlerden rahatsız olabilir ya da kendilerini gergin hissedebilirler. Hele ki geri bildirimin üst pozisyondaki birinden gelmesi durumunda, çalışanların kendilerini rahatsız hissetmeleri çok daha olasıdır. Böyle bir durumun önüne geçmek ve her açıdan çalışanların kendilerini rahat hissetmesini sağlamak için geri bildirimler daha mizahi dille yapılabilir. Böylece kırıcı olmayan, yapıcı eleştirilerde bulunmak mümkün olur. Özellikle iş yerinde geri bildirim vermenin çalışan performansı üzerindeki olumlu etkisi düşünülürse, yapıcı mizahın bir çalışma ortamında ne kadar faydalı olabileceği anlaşılabilir.

İş Yeri Mizahının Püf Noktaları

İş yerinde mizah yapmak dendiğinde fazlasıyla geniş ve karmaşık bir konudan bahsedildiğini hatırlamakta yarar vardır. Doğru mizah yapmanın püf noktası ise kırıcı olmamaktan, her zaman ölçülü davranmaktan ve başkalarının hislerini de düşünmekten geçer. İş yerinde espri yaparken dikkat edilmesi gereken başlıca noktalar şöyledir:

• Ofansif mizahtan kaçınılmalı. Özellikle cinsiyet ve milliyet gibi hassas konularda ofansif mizah yapmak, diğer çalışanları rahatsız edebilir ve kendilerini yalnız hissetmelerine neden olabilir.
• Alternatif mizah arayışlarında olunmalı. Zira günlük hayatta yapılan espriler ve şakalar, iş yeri için uygun olmayabilir. Böyle durumlarda, daha farklı ve iş yerine uygun bir mizah anlayışı benimsemek faydalı olacaktır.
• Yapılan şakalar ve esprilerde her zaman yapıcı olmaya çalışılmalı. Esprileri yalnızca şakadan ibaret görmemek, onları bir geri bildirim aracı olarak kullanabilmek gerekir. Yapıcı eleştiri tarzında yapılan espriler, çalışma arkadaşlarının kendilerine bir şeyler katmasını sağlayabilir ve onların kişisel gelişimlerine katkıda bulunabilir.

Mizahın Herkes için Olmayabileceğini Göz Ardı Etmeyin

2017 yılında yapılan bir araştırma, iş yeri mizahının Çinli ve Avustralyalı çalışanlar üzerindeki farklı etkilerini gözlemledi. Bu araştırmaya göre mizah, Avustralyalı çalışanların kendilerini daha rahat hissetmelerini sağlarken Çinli çalışanlarda böyle bir duruma rastlanmadı. Bu sonuçlara göre araştırmacılar, mizahın kültüre ve alışkanlığa bağlı olarak farklı etkileri olabileceğini öne sürdü. 

Dolayısıyla çalışanların, espri ve mizahı bir motivasyon yöntemi olarak kullanmadan önce diğer çalışanların bu konu hakkında ne düşündüğünü ve esprili bir çalışma ortamında kendilerini rahat hissedip hissetmediğini öğrenmesinde fayda vardır. Saygının her şeyden daha motive edici olduğunu unutmamak önemlidir.

İş Yerinize Motivasyon Konuşmacısı Çağırabilirsiniz

Çalışanlarınıza motivasyon vermek istiyorsanız belki de bunu iyi bir motivasyon konuşmacısı ile çalışarak yapabilirsiniz. Doğru konuşmacı ajansı ile çalışarak ekibinizi motive edebilir, genel performanslarını olumlu yönde etkileyebilirsiniz.

Speaker Agency olarak içlerinde Kaan Sekban, Erdil Yaşaroğlu, Evren Bingöl ve Ayşe Balıbey gibi profesyonel isimlerin yer aldığı konuşmacılarımız; yaşam tecrübeleri, yaratıcı fikirleri ve motive edici sözleri ile ekibinize katkı sağlamaya hazır.