Karbon Ayak İzi Nedir ve Nasıl Azaltılır?

Her insan yaşamını devam ettirirken yapmış olduğu tüketim tercihleri ile ardında bir karbon ayak izi bırakır. Yemek tercihleri, evi ısıtmak ya da soğutmak veya araç kullanmak bu karbon ayak izinin büyümesine sebep olur.

Peki karbon ayak izinizi azaltarak daha iklim ve çevre dostu seçimler yapmanız mümkün mü? Elbette.

Karbon Ayak İzi Nedir?

Karbon ayak izi, bir kişinin kurumun ya da ülkenin yaptıkları üretim ve tüketim tercihlerine bağlı olarak iklim değişikliği üzerindeki etkisini ifade eder. Çünkü her üretim faaliyetinin oluşturduğu bir sera gazı yayılımı vardır. Bu sera gazları da küresel ısınmanın en büyük tetikleyicisidir. 

Günlük hayatta yaptığınız tercihler sizin karbon ayak izinizi belirler. Örneğin; işinize gitmek için özel aracınızı kullandığınızda bıraktığınız karbon ayak izi, toplu taşıma kullanmanızda bıraktığınız karbon ayak izinden çok daha fazla olacaktır. Ya da; et yiyen bir kişiyseniz, vegan veya vejetaryen bir kişiden çok daha fazla karbon ayak izi bırakırsınız.

Yani yapmış olduğunuz tüketimler her koşulda karbon ayak izi bırakır. Ancak bunun miktarını kısıtlayabilmek tercihlerle mümkün.

Günümüzde birçok ülke ve şirket, karbon emisyonlarını azaltmak için birtakım önlemler alıyor, karbon ayak izi azaltma yolları arıyor. Hatta Avrupa Birliği 2050 yılına kadar iklim nötr (sıfır karbon salınımı) olma hedefi ile bu alandaki yatırım ve önlemlerini artırdı. Ülkeler ve şirketler konuyu bu denli önemserken, birey olarak siz de sürdürülebilir yaşam tarzı benimseyebilir, tercihlerinizle iklim nötr kavramına destek olabilirsiniz.

Karbon Ayak İzi Neden Önemli?

Dünyada 8 milyara yakın insan yaşıyor. Günden güne bu rakam artmakta. Birleşmiş Milletler, 2050 yılına kadar dünyadaki nüfusun 9,7 milyara, 2100 yılında ise 11 milyara çıkabileceğini ön görüyor. 

Artan nüfusu beslemek, giydirmek ve günlük hayatlarını sağlamaları için daha fazla üretim yapmak gerekiyor. Bu üretimlerin her biri sera gazı salınımlarını artırıyor. Bu da küresel ısınmayı doğrudan etkiliyor. Yani yaşanılabilir bir dünya ve gelecek istiyorsak, çevre dostu alışkanlıklar edinmeli, karbon ayak izi konusunu umursamalıyız.

Karbon Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?

Karbon ayak izi hesaplama, kişisel veya kurumsal faaliyetlerin doğrudan veya dolaylı olarak sera gazlarının atmosfere salınımının bir ölçüsünü sağlar. Karbon ayak izi hesaplayabilmeniz için izlemeniz gereken adımlar şu şekildedir:

Veri Toplama

İlk adım, enerji tüketimi, taşıt kullanımı, atık yönetimi, seyahat alışkanlıkları, yiyecek ve içecek tüketimi gibi sera gazı emisyonlarına katkıda bulunan faktörleri belirlemek ve bu alışkanlıklara ait verileri toplamaktır. Bu verileri toplamak için elektrik faturaları, yakıt fişleri, seyahat günlükleri, alışveriş makbuzları ve diğer kaynakları kullanabilirsiniz.

Enerji Tüketimi 

Karbon ayak izi hesaplamak için dikkat etmeniz gereken bir diğer konu da enerji tüketimidir. Elektrik, doğal gaz ve diğer enerji kaynaklarının tüketimini kilovat saat (kWh) veya uygun bir birimde kaydetmelisiniz. Bu verileri aylık veya yıllık olarak toplamalısınız.

Taşıt Kullanımı

Araçlarınızın yıllık kilometre sayısını, yakıt tüketimini ve taşıt türlerini karbon ayak izi hesaplamak için belirlemelisiniz. Bu bilgileri yakıt verileri, araç kullanımı günlükleri veya otomobil üreticilerinin verileri ile elde edebilirsiniz.

Atık Yönetimi

Evde veya işyerindeki atık miktarını ve geri dönüşüme gönderilen atık miktarını ve türlerini ölçerek nasıl tasarruf edebileceğinizi öğrenebilirsiniz. Çevre dostu alışkanlıklar edinmek, geri dönüşüm noktalarını ve yöntemlerini öğrenmek de size katkı sağlayabilir.

Seyahat ve Tatil 

Karbon ayak izi azaltma yolları için dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da seyahat mesafelerini ve yakıt tüketimini doğru hesaplamaktır. Tatiller, iş gezileri ve diğer seyahatler sırasında kullandığınız ulaşım araçlarını ve seyahat mesafelerini hesaplayabilirsiniz.

Yiyecek ve İçecek

Yiyeceklerin üretim, işleme ve taşıma süreçlerini göz önünde bulundurarak yiyecek ve içecek tüketim verilerinizi toplamalısınız. Özellikle yerel, organik ve mevsimlik ürünleri tercih etmek karbon ayak izi azaltmak için çok önemlidir.

Karbon ayak izi miktarını düşürmek için enerji verimliliğini artırmak, ulaşım alışkanlıklarınızı gözden geçirmek, atık azaltma ve geri dönüşüm uygulamalarını benimsemek, sürdürülebilir tarım uygulamalarını ve gıda ürünlerini teşvik etmek önemlidir. Bu adımlar, çevresel etkinizi azaltmanıza ve sürdürülebilir yaşam tarzı benimsemenize yardımcı olacaktır.

Karbon Ayak İzi Hesaplama Uygulamaları Nasıl Çalışır?

Karbon ayak izi hesaplama uygulamaları, kişisel veya kurumsal sera gazı emisyonlarını hesaplamak ve izlemek için kullanılan araçlardır. Bu uygulamalar genellikle çevresel etkileri ölçmek ve sürdürülebilirlik stratejileri geliştirmek amacıyla kullanılır. Bu uygulamaların çalışma prensibi şu şekildedir:

Veri Girişi

Uygulamaya kendi faaliyetlerinize ait verileri girmenizle hesaplama başlar. Düzenli olarak kaydedilmesi gereken bu veriler, enerji tüketimi, taşıt kullanımı, atık yönetimi, seyahat alışkanlıkları, yiyecek ve içecek tüketimi gibi faktörleri içerir. Toplanan veriler, kullanıcıların karbon ayak izini hesaplamak için temel noktayı oluşturur.

Emisyon Faktörleri

Uygulamalar, her tür faaliyet için uygun sera gazı emisyon faktörlerini içerir. Bu faktörler, belirli bir etkinliğin ne kadar sera gazı ürettiğini hesaplamak için kullanılır. 

Emisyon faktörleri, enerji kaynaklarına, ulaşım türüne, geri dönüşüm yöntemine ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Uygulama, bu faktörleri kullanarak girdiğiniz verilerle birlikte sera gazı emisyonlarını hesaplar.

Hesaplama ve Analiz

Uygulama, girdiğiniz verileri emisyon faktörleriyle çarparak her faaliyetin sera gazı emisyonlarını hesaplar. Ardından, bu emisyonları toplayarak toplam karbon ayak izi miktarınızı belirler. 

Bazı uygulamalar, farklı kategorilerdeki emisyonları ayrı ayrı göstererek hangi faaliyetlerin en fazla etkili olduğunu vurgular. Ayrıca, bazı uygulamalar gelecekteki etkileri tahmin etmek için senaryo analizi yapabilir.

İyileştirme Stratejileri

Uygulamalar, karbon ayak izinizi azaltmanıza yardımcı olacak stratejiler önerir. Bu stratejiler, enerji verimliliği artırma, taşıt kullanımını azaltma, sürdürülebilir atık yönetimi uygulama ve daha çevre dostu alışveriş ve beslenme alışkanlıkları benimseme gibi konuları içerir.

Raporlama ve İzleme 

Uygulamada karbon ayak izi artışınızı düzenli olarak izleyebilirsiniz. Uygulamalar, zaman içindeki değişiklikleri takip etmenizi ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşma sürecinizi görmenizi sağlar.

Karbon ayak izi hesaplama uygulamaları, çevresel farkındalığı artırmak, sürdürülebilirlik stratejilerini geliştirmek ve kişisel veya kurumsal sera gazı emisyonlarını azaltmak için güçlü bir araçtır. Bu uygulamalar, çevre dostu alışkanlıklar edinmenize ve çevresel etkilerinizi azaltmanıza yardımcı olur.

Sık Sorulan Sorular

Karbon ayak izi azaltma için yapabileceğiniz çok fazla şey var.

Hayatınızda yapacağınız küçük değişikliklerle uzun vadede çok büyük farklar yaratabilirsiniz. 

Bunların hepsi ufak ve önemsiz detaylar gibi gözükebilir. Ancak 8 milyar insanın yaşadığı dünyada herkesin bir damla sudan tasarruf etmesi gerçekten fark yaratabilir.

Sürdürülebilir Bir Diyet Nasıl Oluşturulur?

• Mutlaka yöresel ve mevsimlik meyve/sebze tüketin.
• Et tüketiminizi azaltın. Alternatif beslenme yolları bulun.
• Balıkçılık sürdürülebilirlik ilkesi ile çalışıyorsa balık tüketebilirsiniz.
• Alışverişlerinizde kendi çantanızı getirin. Plastik poşetleri kullanmayın.
• İhtiyacınız kadar gıda alın.

Seyahaterde Karbon Ayak İzini Azaltmanın Yolları Nelerdir?

• Toplu taşıma kullanın.
• Kısa mesafelere bisikletle gitmeyi deneyin.
• Uzun mesafeler için uçak yerine treni tercih edin.

Atık Miktarını Nasıl Azaltabilirim?

• Isıtmayı 1 derece kısmayı deneyin. Sizin için çok fark olmasa da dünya için olacaktır.
• Su tüketiminizi azaltın. Banyo, diş fırçalama, bulaşık yıkama gibi faaliyetlerinizde su kullanımına dikkat edin.
• Elektronik cihazları fişte bırakmayın.
• Daha az enerji tüketen elektronik cihazları tercih edin.
• Geri dönüştürülmüş kumaşlardan üretilen kıyafetler almaya özen gösterin.
• Çok fazla kıyafete ihtiyacınızın olmadığını anlayın.

Daha Fazla Öğrenin!

Karbon ayak izi azaltma yolları için her zaman yeni şeyler öğrenilebilir. Bu konuda uzmanlardan görüş almak çok önemli. Uzmanlardan dinleyeceğiniz tavsiyelerle hem kişisel hayatınızda hem de şirket olarak sürdürülebilir bir geleceğe katkı sağlayabilirsiniz. 

Bunun için Speaker Agency’nin uzman Sürdürülebilirlik Konuşmacıları olan; Cem Seymen, Güven İslamoğlu, Bünyamin Sürmeli, Selen Baranoğlu, Ebru Baybara Demir, Şahika Ercümen, Dilara Koçak, Dr. Sertaç Doğanay, Akan Abdula, İdil Türkmenoğlu, Salim Kadıbeşegil ve Ediz Hun gibi uzman isimlerden destek alabilirsiniz.