Dijital Ayak İzi Nedir?

Kullanıcının tüm faaliyetlerini ve kullandığı cihazlar izlemek için dijital bir ayak izi kullanılabilir. Bir kullanıcı dijital ayak izini aktif veya pasif olarak bırakabilir, fakat dijital ayak izi bir kez paylaşıldığında neredeyse kalıcı hale gelir.

Dijital ayak izi her ne kadar ilgi çeken ve trend olan bir başlık değilse de aslında son derece önemlidir. 

Çoğu insan “dijital ayak izi” kavramıyla yeni tanıştığı ve bu kavramın ne anlama geldiğini bilmediği için bu yazımızda: “Dijital ayak izi nedir, nasıl yok edilir? Aktif ve pasif dijital ayak izi nedir? Dijital ayak izini azaltmak için neler yapılabilir?” gibi birçok soruya yanıt vereceğiz. İşte aklınıza gelebilecek bu ve buna benzer soruların cevapları… 

Aktif Dijital Ayak İzi

Teknoloji kullanıcıları, aktif veya pasif olarak dijital faaliyetlere sıklıkla katılırlar. Ancak, ne yaparlarsa yapsınlar, her zaman geride bırakılan ve kullanıcıların dijital ortamlardaki faaliyetlerini gösteren bir veri izi ortaya çıkar. Ortaya çıkan bu faaliyetler geri izlenebilir ve dijital ayak izi ‘aktif’ veya ‘pasif’ olarak paylaşılabilir.

Aktif veri izlemede, kullanıcılar sosyal medya etkinlikleri, çevrimiçi sohbet, telefon görüşmeleri veya blog gönderileri gibi faaliyetleri kasıtlı olarak paylaşırlar. Burada hassas veriler halka açık veya yarı halka açık olarak paylaşılır.

Pasif Dijital Ayak İzi

Pasif veri izlemede, ayak izi istenmeden oluşturulur. Burada kullanıcılar verileri paylaşmasa da ayak izleri geride kalır ve kullanıcıların aktivitelerini takip etmek için kullanılabilir. 

İnternette arama yapma, web sitelerine göz atma, çevrimiçi satın alma, çevrimiçi formlar veya çevrimiçi anketler gibi etkinlikleri kapsar. Bu veriler kullanıcıların yaşam tarzını, tercihlerini, duygularını, faaliyetlerini, pazarlama eğilimlerini veya bu eğilimlerin analitiğini anlamak için kullanılır.

Dijital Ayak İzi Örnekleri

Dijital ayak izleri çok büyük ticari değere sahiptir ve birçok şirket bunları satın almakla ilgilenir. Bu nedenle web siteleri, web hizmetleri, çeşitli platformlar ve uygulamalar, kullanıcılar hakkında veri toplayan izleme sistemleri ve gözetim yazılımları kullanır. Konuyla ilgili ayrıca siber güvenlik saldırıları için önlemler yazımıza da göz atabilirisiniz.

Dilersiniz şimdi bazı daha belirgin dijital ayak izi örneklerini gözden geçirelim:

1- Çevrimiçi Satın Almalar 

İnternetten alışveriş günümüzde oldukça popüler ve kullanışlıdır. Ancak çevrimiçi satın alma için online mağazalara birçok gizli bilgi vermeniz gerekir. Bu veriler: adınız, telefon numaranız, adresiniz, ve kredi kartı bilgileriniz gibi çok sayıda önemli bilgiyi içerir. Elde edilen bilgiler bununla da sınırlı kalmaz. Bu sistemler kişisel bilgileri elde etmenin yanı sıra; web sitelerini ne sıklıkta ziyaret ettiğinizi, sitelere ne zaman giriş yaptığınızı, ne aradığınızı, son satın alma işlemlerinizi, kaydedilen öğeleri, yazılı incelemeleri ve daha fazlasını izler.

2- Sosyal Medya Platformları

Kullanıcılar; sosyal medya platformları üzerinden fotoğraf ve video göndererek, hashtag'ler ve coğrafi konum kullanarak, arkadaş etiketleyerek, yorum yazarak, özel içerikleri takip ederek dijital ayak izi bırakırlar.

3- Arama Geçmişi 

Arama motorları, arama sonuçlarını daha alakalı hale getirmek, daha iyi arama önerileri sağlamak ve size bunlardan en çok yararlanan reklamları göstermek için arama geçmişinizi izler ve saklar.

4- Facebook veya Google Hesabı Üzerinden Web Sitelerine Giriş

Facebook veya Google hesabınızı kullanmak, birçok platformda hızlıca oturum açmanın en kolay yoludur. Ancak bunu yöntemi kullandığınızda, Facebook veya Google'un çevrimiçi etkinlik verilerinizi izleme ve toplamasına izin vermiş olursunuz. 

Dijital Ayak İzi Bırakmanın Riskleri ve Veri Güvenliği

Dijital ayak iziniz başkalarına sizin hakkınızda çok önemli bilgiler verebilir. Bazı durumlarda ihtiyaçlarınızı daha iyi karşılamak için çevrimiçi alışkanlıklarınız ve satın alma tercihleriniz hakkında bilgi toplayan web sitesi sahipleri ve reklamverenler için meşru bir kullanım söz konusudur.

Ancak dijital ayak iziniz bilgisayar korsanları, suçlular, dolandırıcılar ve diğer kötü niyetli kişiler tarafından da kullanılabilir. 

İşte çevrimiçi ortamda geride bıraktığınız verilerle ilişkili en önemli risklerden birkaçı:

1- Kimlik Hırsızlığı

Belki de insanların çevrimiçi ortamda karşılaştıkları en büyük risk, veri ihlalidir.

Kullanıcıların kimliklerinin çalınması olarak da nitelendirebilecek bu durum, kullanıcının önemli ölçüde kişisel bilgiyi çevrimiçi bırakması ile yaşanabilir.

2- Dolandırıcılık 

Suçlular, bazen bir kişi hakkında dolandırıcılık için onları hedef alacak kadar bilgi toplayabilir. Bir suçlu, ele geçirdiği kişi bilgileri ile kurbanla iletişim kurabilir ve tanıdığı biri olduğunu iddia ederek para veya diğer değerli eşyalarını isteyebilir.

3- İşveren Araştırmaları 

Potansiyel veya mevcut işverenler, kişisel yaşamınız hakkında bilgi edinmek için sosyal medya gönderilerinizi ve diğer çevrimiçi etkinliklerinizi tarayabilir. İnternette ne kadar aktif olduğunuza bağlı olarak özel hayatınız herkes tarafından görülebilir. 

Dijital Ayak İzinizi Nasıl Yönetir ve En Aza İndirirsiniz?

Çevrimiçi ortamda bir şekilde kişisel verilerinizi bırakarak dijital ayak izi oluşturmanız kaçınılmazdır. Bıraktığınız veri izini en aza indirmek ve uygun güvenlik düzeyini sağlamak için atabileceğiniz bazı adımlar vardır. İşte akılda tutmanız gereken bazı güvenlik önlemleri:

• Web sitelerinde ve yorum platformlarında hesap oluştururken birincil e-posta adresinizi kullanmaktan kaçının. Kullandığınız tüm sitelerin ve hizmetlerin dijital ayak izinize ulaşmasını zorlaştırmak için tek kullanımlık e-postalar oluşturabilirsiniz.
• Sosyal medya hesaplarınızdaki gizlilik ayarlarına dikkat edin. Tamamen açık bir profil kullanmanıza asla ihtiyacınız yok. Bu yüzden özel yaşamınızı paylaşırken dikkatli olun. Twitter, Facebook ve Instagram gönderilerinizi yalnızca arkadaşlarınızla veya yakın kişilerinizle kısıtlamayı düşünün.
• Kişisel ve profesyonel profillerinizi ayırın. Kişisel etkinliklerinizle, iş arama ve diğer profesyonel etkinlikleriniz için ayrı ayrı e-posta adresleri kullanmak iyi bir fikir olabilir.
• Veri gizliliği için güçlü şifreler oluşturun. Dijital korumanızın ilk hamlesi olarak çözümlemesi zor bir şifre düşünmelisiniz. Kullanıcıların birçoğu ardışık kombinasyonlar, adlar veya doğum tarihi içeren parolalar gibi ileride hatırlaması kolay parolalar oluşturma eğilimindedir. Hesaplarınızı güvende tutmak için kırılması zor ve güçlü şifreler oluşturun.
• Simgeler, sayılar, büyük ve küçük harfler içermeye özen gösterin. Güvenilir bir parola yöneticisi kullanmak, onları her zaman hatırlamanıza ve güvenli bir şekilde saklamanıza yardımcı olur. Hassas bilgilerinizi depolayan tüm web sitelerinde 2 faktörlü kimlik doğrulamayı etkinleştirmek de önemlidir.
• Üçüncü taraf web sitelerine giriş yapmak için Facebook veya Google hesabınızı kullanmayın. Facebook ve Google ile oturum açmak son derece kolaydır. Ancak gizliliğinizi ciddi şekilde tehlikeye atabilir. Bunu her yaptığınızda başka bir şirketin Facebook kullanıcı verilerinizi kullanmasına izin verirsiniz. Facebook hesabınızın uygulamalarla olan tüm bağlantılarını kaldırarak, her uygulamanın erişebildiği özel bilgileri yönetebilir ve uygulamalara erişimi sonlandırabilirsiniz.
• Herkese açık gönderilerinizin, yorumlarınızın ve çevrimiçi mesajlarınızın sizin hakkınızda neler söylediğini düşünün. Doğru yazım ve dilbilgisi kullanın, kaba veya saygısız olmaktan kaçının ve kendiniz hakkında çok fazla detay paylaşmayın. 
• Web sitelerinin verilerinizi farklı şirket ve uygulamalara iletmesine izin vermekten kaçının. Web sitelerinin kişisel bilgilerinizi paylaşmasından vazgeçmenize olanak tanıyan gizlilik araçları kullanın.
• Örneğin, Google Reklam Ayarları sayfasını kullanarak reklamlarınızı kişiselleştirmeyi bırakmaya zorlayabilirsiniz. Aynı şeyi, gizlilik sayfasında özel reklamları kapatarak Spotify'da da yapabilirsiniz.

Son olarak gizli moda güvenmeyin. Tarayıcınızın özel veya gizli modu, kendi PC'nizde yerel olarak depoladığı verileri en aza indirmek için kullanışlıdır. Ancak dijital ayak iziniz hakkında herhangi bir şey yapmak için bu yönteme güvenmeyin. Çünkü çevrimiçi olarak sizinle ilgili saklanan veriler üzerinde hiçbir etkisi yoktur.