Yatırımın Yeni Sesi: Halka Arz Nedir?

Finans dünyasına ilgisi olan ve bu alandaki gelişmeleri yakından takip eden kişiler doğru yatırım seçeneklerini de değerlendirir. Hangi zamanda hangi seçeneğe yatırım yapılacağını bilmek ve gerekli riskleri almak belli bir birikim ve tecrübe gerektirir.

Ancak son zamanlarda sıklıkla duyulan halka arz kavramı sadece finans dünyasını yakından takip edenlerin değil yatırım yapmak isteyen herkesin ilgi alanı haline gelmeye başladı. Bu alandaki ilginin artması bazı soru başlıklarını gündeme taşıdı. Halka arz nedir? Halka arzın avantajları ve dezavantajları nelerdir? Ve daha birçok soru geniş bir kitle tarafından merak edilmeye başlandı.

Şimdi gelin birlikte bu soruların yanıtlarını cevaplayalım. Halka arz kavramını daha yakından keşfetmek ve doğru zamanda doğru yatırım atılımlarını yapmak için içeriğimizi okumaya devam edebilirsiniz.

Halka Arz Nedir?

Halka arz, en basit haliyle bir şirketin hisselerini halka açık bir şekilde satışa sunması işlemidir. Halka arz işleminde şirket, hisseleri ve tüm varlıklarını küçük parçalara bölerek satışa sunduğunu ilan eder. Ve bu ilanın ardından şirketin hisseleri borsada işlem görmeye başlar. 

Halkın satın alımına açılan hisseler paylara bölünerek bireysel ve kurumsal yatırımcılara dağıtılır ve bu işlemin ardından yatırımcılar kendi sermayeleri tutarında hisse talebinde bulunur. Hisse senetlerinin dağıtımı iki farklı yöntemle gerçekleşir. Bu yöntemleri yazımızın devamında detaylı bir şekilde ele alacağız.

Bir diğer yönden şirketler halka arz işlemi ile birlikte sermaye tutarını artırma imkanı yakalarken geniş bir yatırımcı tabanına erişim fırsatı elde eder. Halka arz işleminin belirli maliyetleri de bulunmaktadır. Bu nedenle avantajları ve dezavantajları uzmanlar tarafından değerlendirme gerektirir. 

Hisse Senetleri Dağıtım Şekilleri Nelerdir?

Halka arzda dağıtım iki farklı şekilde gerçekleştirilir. Bu dağıtım şekilleri eşit ve oransal dağıtım şeklindedir. Bu iki dağıtım türünün detaylarını ve farklılıklarını biraz daha detaylı açıklayalım:

1) Eşit Dağıtım

Eşit dağıtımda her yatırımcı eşit miktarda hisse alma hakkına sahiptir. Bu dağıtım türünde yatırımcının ne kadar parayla emir verildiğine bakılmaksızın işlem gerçekleşir. Örneğin toplam hisse adedinin 20 milyon olduğu ve talep edenlerin 2 milyon olduğu bir işlemde her yatırımcıya 10 lot düşer.

Yani yatırımcılar arasında herhangi bir fark olmaz. Bu nedenle eşit dağıtım, küçük sermayelerle şirketlerin hisselerinde pay sahibi olmak isteyen bireysel yatırımcılar için oldukça uygundur.

2) Oransal Dağıtım

Oransal dağıtımda ise yatırımcı, verdiği satın alım emri tutarındaki sermayesinin büyüklüyle aynı oranda hisse alır. Oransal dağıtımda yatırımcılar satışa çıkarılan paylar oranında lot talep etme hakkına sahip olur. Yani yatırımcı vermiş olduğu satın alma emri tutarında bir pay elde etmiş olur.

Örneğin 2 milyonluk bir hisse alım emrine 200 binlik hisse düşüyorsa, 2 binlik bir hisse alım emrine 200 dolarlık bir hisse düşer. Payların oranları her halka arz işlemine göre değişiklik gösterir.

Özetle, küçük sermayeli yatırımcıların eşit dağıtım türü olan halka arzlara katılması; büyük sermayeli yatırımcıların oransal dağıtım türü olan halka arzlara katılması daha yaygındır. Halka arz dağıtım türlerine de kısaca değindik. Peki şirketlerin ilk halka arz süreci nasıl gerçekleşir? Birlikte inceleyelim.

Halka Arz Süreci Nasıl Gerçekleşir?

Halka arz süreci için tamamlanması gereken prosedürler ve ayrılması gereken bütçeler bulunmaktadır. Belli aşamaları tamamlayan şirketler halka arz sürecine adım atabilir. Bu aşamaları detayları olarak inceleyelim.

Hazırlık Aşaması

Halka arz etmek isteyen şirketler halka arzın detaylı bir planlamasını yapmalı ve hazırlıklarını tamamlamalıdır. Bu aşamada şirketin finansal durumunun değerlendirilmesi, hisse senetlerinin fiyatlandırılması, halka arz etmek için uygun borsanın seçilmesi gibi adımlar tamamlanabilir.

Aracı Kurumun Seçilmesi

Halka arz etmek isteyen şirketler aracı kurum araştırması gerçekleştirmeli ve en uygun kurumla anlaşma yapmalıdır. Aracı kurumlar halka arz sürecinde şirkete destek olacak ve elde edilen gelirin şirkete aktarılmasını sağlayacaktır. 

Halka Arz Başvurusu ve Duyurusu

Bu aşamada şirket aracı kurum ile birlikte halka arza başvuruda bulunur. Gerekli belgeler Sermaye Piyasası Kurulu’na sunulur ve onay alınmasının ardından duyuru süreci başlatılır. Duyuru aşamasında halka arz tarihleri, hisse senedi fiyatları ve diğer önemli bilgiler paylaşılır.

Halka Arz ve Talep Toplama

Bu aşama halka arzın başladığı talep toplama aşamasıdır. Belirtilen tarih aralığında yatırımcılar hisse senetlerini satın alabilirler. Halka arz gün sayısı sürece göre değişiklik gösterebilir.

Hisse Senetlerinin Dağıtımı

Halka arz sürecinin tamamlanmasının ardından hisseler yatırımcılara dağıtılır. Bu aşamadan sonra yatırımcılar hisse senetlerini satma ya da elde tutma seçeneğiyle karşı karşıya kalır.

Halka arz sürecinin aşamalarına ve bu aşamalarda tamamlanması gereken adımlara kısaca değindik. Peki halka arzın şirketlere ve yatırımcılara sağladığı avantaj ve dezavantajlar neler? Gelin birlikte inceleyelim.

Halka Arzın Avantajları ve Dezavantajları

Halka arz, hem şirketlere hem de yatırımcılara farklı açılardan birçok fayda sağlar. Yatırımcılar, halka arz edilen şirketlerin hisselerine sahip olarak hisselerdeki değer artışından kazanç elde eder. 

Şirketler ise ihtiyaç duyduğu finansmanı maliyetsiz bir şekilde sağlar. Bununla birlikte yatırımcılar için değer kaybetme riski de bulunur. Şimdi avantajlara ve dezavantajlara daha yakından bakalım.

Halka Arzın Şirketlere Avantajları

• Halka arz, şirketlere büyüme ve gelişme sürecinde önemli bir sermaye desteği sağlar. Şirketler hisse senetlerini satarak daha fazla sermaye elde edebilir ve projelerini finansal olarak destekleyebilir.
• Halka arz olan şirketler kamu tarafından daha çok bilinir ve ilgi görür. Bu durum şirketlere yeni iş fırsatlarının çıkması yolunda katkı sağlar.
• Halka arz olan şirketler aynı zamanda çalışanlarına da hisse alma imkanı sağlamış demektir. Bu durum çalışanların motivasyonunu ve bağlılığını olumlu yönde etkiler. 
• Bir diğer yönden halka arz olan şirketler globalleşme fırsatı elde eder ve şirketlerin küresel borsalarda işlem görmesi mümkün hale gelir.

Halka Arzın Şirketlere Dezavantajları

• Dezavantajların başında maliyetler gelir. Halka arz olmaya hazırlanan şirketler prosedürleri tamamlama aşamasında, aracı kurumlara ve pazarlama faaliyetlerine bütçe harcamak durumundadır.
• Halka açık şirketler sıkı raporlamalara ve düzenlemelere tabidirler. Bu durum şirketlere ekstra iş yükü ve maliyet olarak geri döner.
• Halka açık olan şirketlerin bir kısmında yönetim zorlaşabilir. Hisse senetleri sahiplerinin karar aşamasına dahil olması yönetimde güçlüklerin yaşanmasına sebep olabilir.
• Son olarak halka açık olan şirketler kısa vadeli başarılar konusunda baskı altında hissedebilir. Bu durum şirketlerin uzun vadeli başarılarını negatif yönde etkileyebilir.

Sonuç olarak, halka arz avantajları ve dezavantajları şirketin hedeflerine ve stratejilerine göre değişiklik gösterebilir. Şirketler bu etmenleri dikkatlice değerlendirmeli, gerektiğinde uzmanların desteğini almalıdır. Aynı zamanda yatırımcılar da tüm riskleri göz önünde bulundurarak yatırım yapmalıdır.

Speaker Agency’nin finans ve ekonomi konuşmacıları portföyü gündemi yakından takip eden ve riskleri değerlendirebilen uzman isimlerden oluşmaktadır. Siz de Uğur Gürses, Özlem Denizmen ve Prof. Dr. Emre Alkin gibi konuşmacılarımız ile çalışanların finansal okuryazarlığının artması için kurum içi etkinliklerde değerli uzmanları ağırlayabilirsiniz. 

Halka arz olma sürecinin tartışılması için uzman isimleri üst düzey yöneticilerle bir araya getirdiğiniz kapalı toplantılar düzenleyebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Halka Arz Yatırımcılar İçin Hangi Dezavantajları Barındırır?

Yatırımcılar eşit ya da oransal dağıtım ile halka arz olan şirketlerden hisse satın alabilir. Bu aşamaya kadar karlı görünen şirketler piyasa şartlarından, ekonomik dalgalanmalardan, küresel krizlerden etkilenerek değer kaybedebilir. 

Bu durum yatırımcıların da değer kaybetmesine yol açabilir. Doğru analizlerin yapılması ve sürecin yakından takip edilmesiyle yatırımcılar zarar etmemek için gerektiğinde hisselerini satabilir.

Halka Arz Olan Şirketlere Yatırım Yapmadan Önce Nelere Dikkat Edilmeli?

Yatırımcılar, herhangi bir şirketten hisse almadan önce mutlaka şirketin finansal durumunu incelemelidir. Sağlam bir finansal tablo yatırım riskini en aza indirir.

Bununla beraber şirketin rekabet koşullarını incelemek de olası riskleri öngörebilmenizi ve bu doğrultuda karar vermenizi sağlar. 

Halka Arz Olunan Fiyat Aralığı Ne Anlam İfade Eder?

Halka arz olunan fiyat aralığı, bir şirketin halka arz edeceği hisse senetlerinin fiyatını belirlemek için yatırımcılara sunulan bir tahmin aralığı anlamına gelir. Genellikle bu aralık, bir minimum ve bir maksimum fiyatı içerir ve yatırımcılara hisse senetlerini hangi fiyat aralığında satın alabileceklerini gösterir.