Orman Yangınlarının Çıkış Nedenleri ve Önleme Yöntemleri

Ancak küresel ısınmanın da etkisiyle dünyada son yıllarda sıklıkla meydana gelen orman yangınları çok büyük bir sorun haline geldi. Avustralya'dan Kuzey Kutbu'na, Kuzey ve Güney Amerika'dan Yunanistan’a kadar birçok bölge ve ülkede rekor kıran orman yangınları görüldü. Bu nedenle artan küresel sıcaklıklarla birlikte, orman yangını riskini azaltma ihtiyacı her zamankinden daha kritik.

Orman yangınları bilindiği üzere yalnızca dünyada yaşanan bir sorun değil. Küresel ısınmanın tehdit ettiği her bölgede olduğu gibi ülkemizde de özellikle Ege Bölgesi'nde havaların ısınması ve sıcaklıkların artışıyla birlikte artan orman yangınları çok büyük alanlarda doğa ve canlı tahribatı yarattı.

Uzmanlar tarafından her ne kadar Akdeniz Havzası'nda bulunan ormanlarının yangına bağlı ekosistemler olduğu söylense de günümüzdeki yangınların büyük bir çoğunluğunun nedeninin insan kaynaklı olduğu biliniyor.

Orman Yangınlarının Nedenleri

Orman yangınlarının nedenlerini insan kaynaklı ve doğal nedenler olarak iki farklı başlık altında irdeleyebiliriz.

1. Yangınların İnsan Kaynaklı Nedenleri

Çıkan yangınların en yaygın insani nedenleri; küresel ısınmaya sebep olan tüm etmenler başta olmak üzere ormanlarda testere gibi kıvılcım oluşturan ekipman kullanımı, ormanlık araziler üzerinden geçen yüksek gerilimli elektrik hatları, piknik sonrası doğru söndürülmeyen ateş, ormanlık arazilerde bırakılan şişeler, cam kırıkları ve kundakçılık olarak sayabiliriz.

Ayrıca çiftçilerin kurak mevsimde tarlaları temizlemek için kuru otları yakması da az da olsa orman yangınlarına sebebiyet verebilir. Dilerseniz insan kaynaklı yangın nedenlerini detaylıca inceleyelim.

1- Ekipmanlar

Ormanlarda kullanılan testere ve biçme makinesi gibi elektrikli aletler kıvılcım oluşumuna neden olur. Orman tabanında bulunan kuru otlar bu kıvılcımları çok hızlı bir şekilde büyük çapta yangınlara dönüştürebilir.

2- Elektrik Hatları

Ormanlar üzerinden geçen yüksek gerilimli elektrik hatları da son derece tehlikelidir. Kopan teller veya bir arıza durumunda çıkan kıvılcımlar ağaçlarla temas ettiği anda yangın oluşma riski oldukça yüksektir.

3- Cam Kırıkları

Ormanlarda bırakılan cam kırıkları sıcak havalarda bir mercek gibi işlev görür. Bu nedenle bu cam kırıklarının yangın çıkartma ihtimali de oldukça yüksektir.

4- Kontrolsüz Piknik

Doğru bir şekilde söndürülmeyen ateş, rüzgarın etkisiyle tekrar alevlenebilir.

1. Yangınların Doğa Kaynaklı Nedenleri

Bilinenin aksine orman yangınları yalnızca insani nedenlere dayanmaz. Yangınlar, bazı doğa olayları ve ağaç türlerinden dolayı da oluşabilir.

Orman yangınlarının doğal olarak başlamasının başlıca nedenleri; yıldırım, volkanik püskürme, kaya düşmelerinden dolayı çıkan kıvılcımlar ve kızılçam gibi ağaçların belli bir yaşı geçtikten sonra içten yanmaya başlaması olarak gösterilebilir.

Şimdi de bu doğal nedenlerden birkaçını da daha detaylı bir şekilde ele alalım.

1- Yıldırım Düşmesi

Yıldırımlar, düştükleri yerde son derece yüksek bir ısı oluştururlar. Bu nedenle doğal sebeplerle çıkan yangınların çok büyük bir çoğunluğu yıldırım kaynaklıdır. Yıldırım düşen ağaçlar ıslak olsa dahi yıldırım sıcaklığı nedeniyle alev alabilir ve orman yangını başlatabilir.

2- Volkanik Patlama & Püskürme

Volkanik püskürme de orman yangınlarına sebebiyet verebilir. Ancak hem ülkemizde aktif bir volkanik dağ olmaması hem de dünya genelinde çok fazla volkanik püskürme yaşanmamasından dolayı bu nedenle oluşan orman yangınlarını çok fazla görülmemektedir.

3- Düşen Kayalar

Düşen kayalardan çıkan kıvılcımlar da orman yangınlarının başlıca sebeplerindendir. Ancak bunun için düşen kayanın belli bir hızda başka bir kayanın üstüne düşmesi ve kıvılcımın oluştuğu yerde kuru otların bulunması gibi birden fazla ihtimalin olması gerekir.

4- Kızılçam Ağaçları

Kızılçam ağaçları Akdeniz Havzası ormanlarının doğal ağaç türlerindendir. Bu ağaçlar gövdelerinde bulundurdukları yüksek reçine nedeniyle yüksek sıcaklıklarda çok kolay bir şekilde tutuşma meyillidir.

Orman Yangınları Nasıl Engellenir?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi çıkan yangınlar Akdeniz ekosistem işlevinin doğal bir parçası olsa da özellikle iklim değişikliği ve küresel ısınma bağlamında gezegenimiz için büyük bir çevresel ve sosyo-ekonomik tehdittir. Aynı zamanda bu durum yerel topluluklar için son derece yıkıcıdır. Bu nedenle yangınların önlenmesi ve bu konuda somut adımlar atılması ülkemiz, dünya ve ekosistem için büyük önem taşır.

Bununla birlikte, şu an orman yangını ile mücadeleye yönelik en önemli yaklaşım yangını önlemek olarak kabul edilmektedir. Orman yangınlarının önlenmesi; doğru politikalar oluşturma, doğru orman yönetimi ve eğitim gibi insan kaynaklı yangınları en aza indirerek mümkün olabilir.

Peki insan kaynaklı orman yangınlarını kısa vadede önlemek için neler yapılmalı?

Yangınları Önlemek İçin Uygulanabilecek Devlet Politikaları

1- Devlet kurumları, yangın çıkma ihtimali yüksek yerleri tespit etmeli ve bu bölgelerde sıkı tedbirler almalı veya alanlara girişleri belli bir tarihten itibaren yasaklamalı. Bu riskli yerlere insanların girmesi engellenmeli ya da ormanlık alanlara girişlerin kontrollü bir şekilde belli dönemlerde açılmalı. Ormanlık alanların insanların girişine açılmasından önce yangın tehdidi oluşturacak ekipmanların kontrolü yapacak güvenlik birimleri oluşturulmalı ve insanların yangın tehdidi oluşturacak ekipmanlarla ormanlık alanlara girişleri engellenmeli.

2- Ormanda ateş yakılmasına asla izin verilmemeli. Bunun yerine insanların faydalanması için farklı yerler tesis edilmeli.

3- Ormanlarda belirli aralıklarla yangın gözetleme kuleleri yapılmalı. Yangın riskinin yüksek olduğu mevsimlerde bu bölgelere gözcüler yerleştirilmeli.

4- Riskli bölgelerde hızlı ve efektif bir şekilde müdahale yapabilecek yangın söndürme ekipleri konumlandırılmalı. Bu ekiplere yangın söndürme konusunda özel eğitim verilmeli.

5- Yangın riski yüksek olan ormanların çevresindeki yerleşim yerlerinde ikamet eden insanlara eğitici ve uyarıcı eğitimler verilmeli. Yangının yerleşim alanlarına sıçraması durumunda eylem planı oluşturulmalı.

Yangınları Önlemek İçin Uygulanabilecek Bireysel Tedbirler

1- Dışarıdaysanız ve bir orman yangını fark ederseniz, hemen orman yangını ihbar hattı olan 177'yi arayın. Çünkü uygun olduğunda, ufak bir ateş bile büyük bir yangına dönüşebilir.

2- Ormanda kamp yaptığınızda ya da mangal yaktığınızda herhangi bir süre yaktığınız ateşi gözetimsiz bırakılmayın. Ayrıca, ateşle işiniz bittiğinde, tamamen söndürdüğünüzden emin olun. Alevleri söndürmek için su kullanın.

3- Hareket halindeki arabanızdan yanan sigaraları ve kibritleri dışarı atmayın. Çünkü sigara ve kibritlerin her ikisi de bir kıvılcım yaratacak kadar ısıya sahiptir. Sigaraları çöpe atmadan önce tamamen söndüğünden emin olun. Orman yangını, özellikle tehlikeli derecede kuru koşullarda, yere bir sigara izmaritinin dikkatsizce atılmasıyla başlayabilir.

4- Havai fişekleri yalnızca yakınında ağaç olmayan açık alanlarda kullanın. Çünkü havai fişekler son derece yanıcıdır. Ormanlık alana doğru düşen bir havai fişek kıvılcımı son derece risklidir. Yakınlarda yanıcı madde bulunmayan geniş bir açık alan olmadıkça havai fişekler asla kullanılmamalıdır.

5- Bölgenizdeki orman yangını riskine dikkat edin Yangın güvenliği uyarıları hakkında bilgi edinmek için her zaman yerel hava tahminini kontrol edin.

Orman Yangınlarından Korunma

Yaşadığınız bölgede kontrol dışı yangınlar yaşanıyorsa ve sürekli devam eder vaziyetteyse orman yangınına hazırlanmak için yapabileceğiniz birkaç şey vardır.

İşte yangın durumunda sizin ve ailenizin güvenliğini sağlamak için bazı ipuçları:

1- Bölgede yer alan veya uzmanlarla verilen tahliye emirlerini takip edin. Eğer yangın riski bulunan bir bölgede yaşıyorsanız mutlaka bir tahliye planı vardır.

2- Bahçenizden kuru yaprakları ve diğer kalıntıları uzaklaştırın. Çünkü kuru otlar sadece tek bir kıvılcımla alev alabilir.

3- Yanıcı kimyasalların uygun kaplarda olduğundan ve güvenli bir şekilde saklandığından emin olun. Bu maddelerin alevlerle buluşması bir felakete neden olabilir.

4- Deniz, göl, nehir gibi bölgelerde bulunmaya çalışın. Eğer etrafınızda böyle bir yer yoksa ıslak battaniyeler de iş görecektir.

5- Bir yangın sırasında alevler dışındaki en büyük tehdit. Karbondioksit zehirlenmesidir. Bu nedenle akciğerlerinizi korumak için maske kullanın.