Bilmeniz Gereken Temel Kavramlar: A'dan Z'ye En Önemli Finans ve Bankacılık Terimleri

Finans ve bankacılık, artık hemen hemen günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası haline geldi diyebiliriz. Kredi kartları, krediler, yatırımlar ve tasarruflar gibi konuların, bireylerin finansal sağlığını doğrudan etkilediği de bir gerçek. 

Finans dünyasında sıklıkla kullanılan finans terimleri ve bankacılık terimleri karmaşık olabilir. Bu terimler gözünüzü de korkutabilir. Speaker Agency olarak sizleri bu dertten kurtarmak adına finans ve bankacılık terimleri hakkında kapsamlı ve anlaşılır bir rehber sunuyoruz.

A'dan Z'ye en önemli finans ve bankacılık terimlerini ele alarak, akreditiften bonoya, hisse senedinden kredilere kadar geniş bir yelpazede bilgi paylaşacağız. Bu finans sözlüğü finans sektöründe çalışan profesyonellerden, günlük finansal kararlar veren bireylere kadar herkes için yararlı olacağına eminiz.

“Finans okuryazarlığının önemi nedir ki?” diye de merak ediyorsanız, Özlem Denizmen’in konuk olduğu youtube kanalımızdaki videoya göz atabilirsiniz.

Akreditif Nedir?

Bankacılık sözlüğü bağlamında en sık karşılaşılan bu kelime, bir bankanın, belirli ödeme yapmayı taahhüt ettiği yazılı belgeyi ifade eder.

Aktifler Nedir?

Bir şirketin sahip olduğu tüm varlıklar anlamındadır.

Açık Piyasa İşlemleri (APİ) Nedir?

Merkez bankasının ekonomik faaliyetleri ve para arzını kontrol etmek amacıyla finansal piyasada alım satımıdır. Kısa vadeli devlet tahvilleri ve hazine bonoları gibi menkul kıymetlerin alım veya satımı yoluyla gerçekleştirilir. 

Bakiye Nedir?

Finansal kavramlar arasında belki de en sık duyduğunuz bu terim, bir hesapta bulunan mevcut para miktarı anlamına gelir.

Broker Nedir?

Finansal piyasalar ve ticaret işlemlerinde alıcılar, satıcılar arasında aracılık yapan profesyonel kişidir. Brokerlar, hisse senetleri, tahviller, kredi türleri, emtialar, dövizler ve diğer finansal enstrümanlar gibi çeşitli varlıkların alım satımını kolaylaştırır. 

Bono Nedir?

Bono, bir borçlanma aracı olarak kullanılan, kısa vadeli (bir yıldan kısa süreli) borcu temsil eden değerli kağıttır. Borçlu, bonoyu elinde bulunduran kişiye belirli bir tarihte belirli bir miktar para ödemeyi taahhüt eder. 

Cari Hesap Nedir?

Bankacılık kavramları arasında en sık duyulan terimlerden olan cari hesap, müşterilerin günlük finansal işlemlerini gerçekleştirebildiği, vadesiz faiz getirmeyen hesap türüdür.

Çek Nedir?

Bankaya belirli bir miktar parayı belirli bir kişiye veya kuruluşa ödemesi talimatını içeren yazılı ve imzalı belgedir. Çekler, ticari işlemlerde nakit yerine kullanılıp belirli tarihte ödenmek üzere düzenlenir.

Cari Denge Nedir?

Ülkenin dış ticaret ve dış ödemeler dengesi açısından toplam dış gelirlerinin (ihracat gelirleri, hizmet gelirleri, transferler vb.) toplam dış harcamalarına (ithalat harcamaları, hizmet harcamaları, transferler vb.) eşit olduğu durumu ifade eder. 

Deflasyon Nedir?

Deflasyon, enflasyonun tam tersidir. Ekonomik durgunluk veya talep azalması gibi durumlar sonucunda ortaya çıkabilir. Deflasyon, tüketiciler için fiyatların düşmesi anlamına gelirken, ekonomi genelinde ise düşük talep ve üretim düşüşü gibi olumsuz etkiler yaratabilir.

Döviz Nedir?

Ülkenin para birimi karşılığında diğer ülkelerin para birimlerini ifade eden terimdir. Uluslararası ticarette ve finansal işlemlerde kullanılan döviz, ülkeler arasında mal alım satımı ile yatırım yapma imkanı sağlar. 

Devalüasyon Nedir?

Resmi para birimlerinin diğer ülkelerin para birimleri karşısında değer kaybetmesi veya resmi olarak düşürülmesi anlamına gelir. Devalüasyon merkez bankası tarafından kontrol edilen politika aracı olarak kullanılıp ülkenin dış ticaret dengesini düzeltmek, rekabet gücünü artırmak veya ekonomik dengeyi sağlamak amacıyla uygulanabilir. 

Enflasyon Nedir?

Enflasyon mal ve hizmetlerin fiyatlarının durmadan arttığı ekonomik durumlardır. Enflasyonun nedenleri arasında talep artışı, maliyet artışları, para arzının genişlemesi ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar bulunabilir. 

Eurobond Nedir?

İhraç edildiği ülkenin para birimi dışında farklı ülkenin para birimi cinsinden ihraç edilen ve uluslararası piyasalarda işlem gören borçlanma aracıdır. Eurobondlar daha çok dolar veya euro cinsinden ihraç edilip uluslararası yatırımcılara hitap ederler. 

Faiz Nedir?

Borcun veya yatırımın kullanımı için ödenen ücret ya da bedeldir. Genellikle yüzde olarak ifade edilip belirli zaman diliminde hesaplanır. Borç veren veya yatırım yapan taraf, faiz karşılığında borçlu/borç alan tarafından süre sonunda ek bir miktar ödeme alır. 

Finansal Kaldıraç Nedir?

Şirketin veya yatırımcının yatırım getirisini artırmak amacıyla borç kullanması, finansal araçları (örneğin türev ürünler) kullanarak yatırım yapmasıdır. Finansal kaldıraç, yatırımcıya daha yüksek getiri elde etme potansiyeli sunar ama bu durum riski de artırabilir. 

Gelir Nedir?

Bir kişinin veya kurumun belirli bir dönemde elde ettiği toplam kazançtır.

Gider Nedir?

Kişinin veya kurumun belirli bir dönemde yaptığı harcamalardır.

Gösterge Faiz Oranı Nedir?

Ekonomi terimleri arasında olan gösterge faiz oranı, bankaların kredi verirken, yatırım yaparken kullandıkları temel referans noktasıdır. Ekonomik politikaların bir parçası olarak önemli rol oynar.

Hisse Senedi Nedir?

Bir şirketin sahipliğini temsil eden değerli kağıttır. Hisse senedi, şirketin sermayesine ortak olma hakkı verir. Hisse senetleri, borsalarda veya tezgah üstü piyasalarda alınıp satılabilir.

Hibe Nedir?

Geri ödemesiz olarak verilen finansal yardımdır. Hibe, bir kurum veya birey tarafından, karşılıksız olarak verilir. Hibe alan kişi veya kurum, bu desteği geri ödeme zorunluluğu olmaksızın kullanabilir.

Hedge Nedir?

Finansal risklerden korunma amacıyla yapılan işlemlerdir. Hedge işlemleri, şirketlerin risk karşısında zarar görmesini önlemyip etkisini azaltmak için kullanılır. 

İhraç Nedir? 

Menkul kıymetlerin piyasaya sürülmesidir. İhraç edilen mal veya hizmet, diğer yatırımcılar tarafından satın alınabilir. 

İç Borçlanma Nedir?

Bir ülkenin kendi vatandaşlarından borçlanmasıdır. Ülkenin iç borçlanması, hazine bonoları veya devlet tahvilleri gibi finansal araçlarla gerçekleştirilir.

İpotek Nedir?

Bir borcun teminatı olarak kullanılan gayrimenkuldür. İpotek, konut kredileri veya işletme kredileri gibi büyük miktarlı borçların teminatı olarak kullanılır. Borçlu taraf, ipotekli mülk üzerindeki haklarını korurken, borç alacaklısı (banka veya finansal kurum) ipotekli malı satarak borcunu tahsil edebilir.

Kredi Nedir?

Bir bankanın belirli bir süre içinde geri ödenmek üzere verdiği borçtur. Kredi, çoğunlukla ihtiyaçların karşılanması, yatırım yapılması veya mal ve hizmet alımı için kullanılır. Kredi veren kurum, borçlunun finansal durumu, gelir durumu ve kredi geçmişi gibi faktörlere göre kredi koşullarını belirler.

Kur Riski Nedir?

Döviz kurlarındaki hareketliliğin yaratabileceği zarardır. Yatırımcının veya şirketin döviz kurlarındaki dalgalanmalar nedeniyle zarar görebileceği riski ifade eder.

Konsolidasyon Nedir?

Ana şirketin, sahip olduğu diğer şirketlerin finansal bilanço, gelir tablosunu kendi bilanço, gelir tablosuyla birleştirmesi veya tek bir finansal rapor olarak sunması işlemidir.

Likidite Nedir? 

Bir varlığın nakde çevrilebilme kolaylığıdır. Likidite oranı, şirketin kısa vadeli finansal sağlamlığını değerlendirmede kullanılan finansal göstergedir. Yüksek likidite oranı, şirketin kısa vadeli borçlarını ödemek için yeterli miktarda likiditeye sahip olduğunu gösterirken, düşük likidite oranı ise finansal sıkıntı riskini artırabilir.

Mali Politika Nedir?

Bir hükümetin ekonomi üzerindeki etkisini kontrol etmek için kullandığı vergi ve harcama politikalarıdır. Mali politika, enflasyonu kontrol altında tutmak, işsizliği azaltmak ve genel olarak ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla kullanılır. 

Menkul Kıymet Nedir?

Alınıp satılabilir finansal enstrümanlardır. Genellikle hisse senetleri, tahviller, bonolar, devlet iç borçlanma senetleri gibi finansal araçlar örnek gösterilebilir.

Mortgage Nedir?

Mortgage, borç alan kişinin veya kurumun konut veya gayrimenkul edinmek için banka ya da finansal kurumdan aldığı tür, uzun vadeli kredidir.

Makas Nedir? 

Finansal piyasalarda kullanılan terimdir ve alım-satım işlemlerinde alıcı ile satıcı arasındaki fiyat farkını ifade eder. 

Net Kar Nedir?

Gelirlerden giderler çıkarıldıktan sonra kalan kazançtır.

Nominal Değer Nedir?

Bir kıymetin üzerinde yazılı olan değerdir. Nominal değer, bir varlığın piyasa değeri veya gerçek değeriyle aynı olmayabilir; çünkü piyasa koşulları, arz talep dengesi, faiz oranları gibi faktörler nominal değerden farklı fiyatlar oluşmasına neden olabilir.

Nakit Akışı Nedir?

İşletmenin belirli zaman aralığında elde ettiği ve harcadığı nakit miktarıdır. Nakit akışı, işletmeler için önemli bir finansal gösterge olarak kabul edilir. İşletmenin likidite durumunu, finansal sağlığını, nakit yönetimini değerlendirmede kullanılır.

Opsiyon Nedir?

Belirli bir tarihte anlaşılmış fiyattan varlığı alma veya satma hakkıdır. Opsiyonlar, alıcıya (opsiyon sahibine) prim karşılığında bu hakkı veren ve satıcıya (opsiyon yazıcısına) hakkı sağlayan kontrattır.

Overdraft Nedir?

Bir hesabın mevcut bakiyesinin üzerinde harcama yapılması durumudur. Bir banka hesabında overdraft durumu meydana geldiğinde, hesap sahibi bankanın izin verdiği limitin üzerinde harcama yapabilir veya çekim yapabilir.

Para Arzı Nedir?

Ekonomide dolaşımda olan toplam para miktarıdır. Merkez bankası tarafından kontrol edilen para arzı, ekonomik faaliyetleri etkileyip fiyatlar üzerinde değişikliklere yol açabilir. 

Portföy Nedir?

Farklı yatırım araçlarının oluşturduğu toplam varlıktır. Bir kişinin portföyünde hisse senetleri, tahviller, bonolar, emtialar, gayrimenkuller gibi çeşitli yatırım araçları olabilir.

Revalüasyon Nedir?

Revalüasyon, ülkenin para biriminin değerini uluslararası piyasalarda yükseltme işlemidir.

Reeskont Nedir?

Bir senedin vadeden önce nakde çevrilmesidir. 

Risk Yönetimi Nedir?

Finansal risklerin tanımlanması, ölçülmesi ve kontrol edilmesi sürecidir.

Senet Nedir?

Borçlunun alacaklıya belirli bir tutarı ödeyeceğini taahhüt eden yazılı belgedir.

SWIFT Nedir?

Uluslararası para transferlerinin gerçekleştirildiği elektronik ağdır. 

Swap Nedir?

Swap, iki taraf arasında varlık veya yükümlülük değişimi anlamına gelir. Finansal piyasalarda yaygın olarak kullanılan swaplar faiz oranları, döviz kurları veya diğer finansal enstrümanların değişimini içerebilir.

Tahvil Nedir?

Uzun vadeli borçlanma aracıdır. Tahvil, şirket veya devletin borçlanma aracı olarak çıkardığı, yatırımcılara süre sonunda faiz ödeyerek, faizsiz olarak geri ödenen finansal yöntemdir.

Teminat Nedir?

Bir borcun geri ödenmesini güvence altına almak için kullanılan varlıktır.

Temettü Nedir?

Hisse senedi sahiplerine dağıtılan kar payıdır. Temettü miktarı genellikle hisse senedi sahibinin sahip olduğu hisse senedi sayısına göre belirlenir. Temettü, şirketin karlılığı ve hissedarlarına sağladığı getiri açısından önemli bir göstergedir.

Vadeli İşlem Nedir?

Belirli bir tarihte belirli bir fiyattan alım veya satım yapma anlaşmasıdır.

Vergi Nedir?

Devletin kamu harcamalarını finanse etmek için topladığı zorunlu ödemelerdir.

Volatilite Nedir?

Bir varlığın fiyatındaki dalgalanmaların derecesidir.

Yatırım Nedir?

Gelecekteki kazançları artırmak amacıyla yapılan harcamadır.

Zarar Nedir?

Gelirlerin giderleri karşılamaması durumuna denir.

Zorunlu Karşılık Oranı Nedir?

Bankaların mevduatlarının çoğunluğunu ya da bir kısmını merkez bankasında tutma yükümlülüğüdür.

Finans üzerine daha çok şey öğrenmek adına Prof. Dr. Emre Alkin, Prof. Dr. Selva Demiralp, Özlem Denizmen gibi bankacılık alanında tecrübeleri olan değerli isimleri işletmenize davet ederek, onların engin finans bilgilerinden yararlanabilirsiniz.

Kaynaklar: Wikipedia.org, Garantibbva.com.tr, Anadolubank.com.tr, Odeabank.com.tr, Halkbank.com.tr, Tcmb.gov.tr, Aksigorta.com.tr